ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સનું મૂળભૂત જ્ઞાન

૧. ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સનો પરિચય

ઇલેક્ટ્રિક મોટર એ એક એવું ઉપકરણ છે જે વિદ્યુત ઉર્જાને યાંત્રિક ઉર્જામાં રૂપાંતરિત કરે છે. તે ફરતું ચુંબકીય ક્ષેત્ર ઉત્પન્ન કરવા માટે ઉર્જાયુક્ત કોઇલ (એટલે ​​કે સ્ટેટર વિન્ડિંગ) નો ઉપયોગ કરે છે અને રોટર (જેમ કે ખિસકોલી પાંજરામાં બંધ એલ્યુમિનિયમ ફ્રેમ) પર કાર્ય કરીને મેગ્નેટોએલેક્ટ્રિક રોટેશનલ ટોર્ક બનાવે છે.

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને ઉપયોગમાં લેવાતા વિવિધ પાવર સ્ત્રોતો અનુસાર ડીસી મોટર્સ અને એસી મોટર્સમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે. પાવર સિસ્ટમમાં મોટાભાગની મોટર્સ એસી મોટર્સ છે, જે સિંક્રનસ મોટર્સ અથવા અસિંક્રોનસ મોટર્સ હોઈ શકે છે (મોટરના સ્ટેટર ચુંબકીય ક્ષેત્રની ગતિ રોટર રોટેશન ગતિ સાથે સિંક્રનસ ગતિ જાળવી શકતી નથી).

ઇલેક્ટ્રિક મોટરમાં મુખ્યત્વે સ્ટેટર અને રોટર હોય છે, અને ચુંબકીય ક્ષેત્રમાં ઉર્જાયુક્ત વાયર પર કાર્ય કરતા બળની દિશા પ્રવાહની દિશા અને ચુંબકીય ઇન્ડક્શન લાઇન (ચુંબકીય ક્ષેત્ર દિશા) ની દિશા સાથે સંબંધિત છે. ઇલેક્ટ્રિક મોટરનો કાર્યકારી સિદ્ધાંત એ પ્રવાહ પર કાર્ય કરતા બળ પર ચુંબકીય ક્ષેત્રની અસર છે, જેના કારણે મોટર ફરે છે.

2. ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સનું વિભાજન

① કાર્યરત વીજ પુરવઠા દ્વારા વર્ગીકરણ

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સના વિવિધ કાર્યકારી શક્તિ સ્ત્રોતો અનુસાર, તેમને ડીસી મોટર્સ અને એસી મોટર્સમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. એસી મોટર્સને સિંગલ-ફેઝ મોટર્સ અને થ્રી-ફેઝ મોટર્સમાં પણ વિભાજિત કરવામાં આવે છે.

② રચના અને કાર્ય સિદ્ધાંત દ્વારા વર્ગીકરણ

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને તેમની રચના અને કાર્ય સિદ્ધાંત અનુસાર ડીસી મોટર્સ, અસિંક્રોનસ મોટર્સ અને સિંક્રનસ મોટર્સમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. સિંક્રનસ મોટર્સને કાયમી ચુંબક સિંક્રનસ મોટર્સ, અનિચ્છા સિંક્રનસ મોટર્સ અને હિસ્ટેરેસિસ સિંક્રનસ મોટર્સમાં પણ વિભાજિત કરી શકાય છે. અસિંક્રોનસ મોટર્સને ઇન્ડક્શન મોટર્સ અને એસી કોમ્યુટેટર મોટર્સમાં વિભાજિત કરી શકાય છે. ઇન્ડક્શન મોટર્સને આગળ ત્રણ-તબક્કાના અસિંક્રોનસ મોટર્સ અને શેડેડ પોલ અસિંક્રોનસ મોટર્સમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે. એસી કોમ્યુટેટર મોટર્સને સિંગલ-ફેઝ શ્રેણી ઉત્તેજિત મોટર્સ, એસી ડીસી ડ્યુઅલ પર્પઝ મોટર્સ અને રિપલ્સિવ મોટર્સમાં પણ વિભાજિત કરવામાં આવે છે.

③ સ્ટાર્ટઅપ અને ઓપરેશન મોડ દ્વારા વર્ગીકૃત

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને તેમના શરૂઆત અને સંચાલન મોડ અનુસાર કેપેસિટરથી શરૂ થતી સિંગલ-ફેઝ અસિંક્રોનસ મોટર્સ, કેપેસિટરથી સંચાલિત સિંગલ-ફેઝ અસિંક્રોનસ મોટર્સ, કેપેસિટરથી શરૂ થતી સિંગલ-ફેઝ અસિંક્રોનસ મોટર્સ અને સ્પ્લિટ ફેઝ સિંગલ-ફેઝ અસિંક્રોનસ મોટર્સમાં વિભાજિત કરી શકાય છે.

④ હેતુ પ્રમાણે વર્ગીકરણ

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને તેમના હેતુ અનુસાર ડ્રાઇવિંગ મોટર્સ અને કંટ્રોલ મોટર્સમાં વિભાજિત કરી શકાય છે.

ડ્રાઇવિંગ માટે ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને ઇલેક્ટ્રિક ટૂલ્સ (ડ્રિલિંગ, પોલિશિંગ, પોલિશિંગ, સ્લોટિંગ, કટીંગ અને એક્સપાન્ડિંગ ટૂલ્સ સહિત), ઘરગથ્થુ ઉપકરણો માટે ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ (વોશિંગ મશીન, ઇલેક્ટ્રિક પંખા, રેફ્રિજરેટર, એર કન્ડીશનર, રેકોર્ડર, વિડીયો રેકોર્ડર, ડીવીડી પ્લેયર્સ, વેક્યુમ ક્લીનર્સ સહિત) માં વિભાજિત કરવામાં આવે છે. , કેમેરા, ઇલેક્ટ્રિક બ્લોઅર્સ, ઇલેક્ટ્રિક શેવર્સ, વગેરે), અને અન્ય સામાન્ય નાના યાંત્રિક સાધનો (વિવિધ નાના મશીન ટૂલ્સ, નાની મશીનરી, તબીબી સાધનો, ઇલેક્ટ્રોનિક સાધનો, વગેરે સહિત).

કંટ્રોલ મોટર્સને આગળ સ્ટેપર મોટર્સ અને સર્વો મોટર્સમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે.
⑤ રોટર રચના દ્વારા વર્ગીકરણ

રોટરની રચના અનુસાર, ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને કેજ ઇન્ડક્શન મોટર્સ (અગાઉ સ્ક્વીરલ કેજ એસિંક્રોનસ મોટર્સ તરીકે ઓળખાતી) અને ઘા રોટર ઇન્ડક્શન મોટર્સ (અગાઉ ઘા એસિંક્રોનસ મોટર્સ તરીકે ઓળખાતી) માં વિભાજિત કરી શકાય છે.

⑥ ઓપરેટિંગ ગતિ દ્વારા વર્ગીકૃત

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને તેમની ઓપરેટિંગ ગતિ અનુસાર હાઇ-સ્પીડ મોટર્સ, લો-સ્પીડ મોટર્સ, કોન્સ્ટન્ટ સ્પીડ મોટર્સ અને વેરિયેબલ સ્પીડ મોટર્સમાં વિભાજિત કરી શકાય છે.

⑦ રક્ષણાત્મક સ્વરૂપ દ્વારા વર્ગીકરણ

a. ઓપન પ્રકાર (જેમ કે IP11, IP22).

જરૂરી સપોર્ટ સ્ટ્રક્ચર સિવાય, મોટરમાં ફરતા અને જીવંત ભાગો માટે ખાસ રક્ષણ નથી.

b. બંધ પ્રકાર (જેમ કે IP44, IP54).

મોટર કેસીંગની અંદર ફરતા અને જીવંત ભાગોને આકસ્મિક સંપર્ક અટકાવવા માટે જરૂરી યાંત્રિક સુરક્ષાની જરૂર છે, પરંતુ તે વેન્ટિલેશનમાં નોંધપાત્ર અવરોધ લાવતું નથી. રક્ષણાત્મક મોટર્સને તેમના વિવિધ વેન્ટિલેશન અને સુરક્ષા માળખા અનુસાર નીચેના પ્રકારોમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે.

ⓐ મેશ કવર પ્રકાર.

મોટરના ફરતા અને જીવંત ભાગોને બાહ્ય પદાર્થોના સંપર્કમાં આવતા અટકાવવા માટે મોટરના વેન્ટિલેશન ઓપનિંગ્સ છિદ્રિત આવરણથી ઢંકાયેલા હોય છે.

ⓑ ટપક પ્રતિરોધક.

મોટર વેન્ટની રચના ઊભી રીતે પડતા પ્રવાહી અથવા ઘન પદાર્થોને મોટરના આંતરિક ભાગમાં સીધા પ્રવેશતા અટકાવી શકે છે.

ⓒ સ્પ્લેશ પ્રૂફ.

મોટર વેન્ટની રચના 100° ની ઊભી કોણ શ્રેણીમાં કોઈપણ દિશામાં પ્રવાહી અથવા ઘન પદાર્થોને મોટરના આંતરિક ભાગમાં પ્રવેશતા અટકાવી શકે છે.

ⓓ બંધ.

મોટર કેસીંગની રચના કેસીંગની અંદર અને બહાર હવાના મુક્ત વિનિમયને અટકાવી શકે છે, પરંતુ તેને સંપૂર્ણ સીલિંગની જરૂર નથી.

ⓔ વોટરપ્રૂફ.
મોટર કેસીંગની રચના ચોક્કસ દબાણવાળા પાણીને મોટરના આંતરિક ભાગમાં પ્રવેશતા અટકાવી શકે છે.

ⓕ વોટરપ્રૂફ.

જ્યારે મોટરને પાણીમાં ડુબાડવામાં આવે છે, ત્યારે મોટર કેસીંગની રચના પાણીને મોટરના આંતરિક ભાગમાં પ્રવેશતા અટકાવી શકે છે.

ⓖ ડાઇવિંગ શૈલી.

ઇલેક્ટ્રિક મોટર રેટ કરેલ પાણીના દબાણ હેઠળ પાણીમાં લાંબા સમય સુધી કામ કરી શકે છે.

ⓗ વિસ્ફોટ સાબિતી.

મોટર કેસીંગની રચના મોટરની અંદરના ગેસ વિસ્ફોટને મોટરની બહારના ભાગમાં પ્રસારિત થવાથી અટકાવવા માટે પૂરતી છે, જેના કારણે મોટરની બહાર જ્વલનશીલ ગેસનો વિસ્ફોટ થાય છે. સત્તાવાર ખાતું “મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગ લિટરેચર”, એન્જિનિયરનું ગેસ સ્ટેશન!

⑧ વેન્ટિલેશન અને ઠંડક પદ્ધતિઓ દ્વારા વર્ગીકૃત

a. સ્વ-ઠંડક.

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ ઠંડક માટે ફક્ત સપાટીના કિરણોત્સર્ગ અને કુદરતી હવાના પ્રવાહ પર આધાર રાખે છે.

b. સેલ્ફ કૂલ્ડ ફેન.

ઇલેક્ટ્રિક મોટર એક પંખા દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે જે મોટરની સપાટી અથવા આંતરિક ભાગને ઠંડુ કરવા માટે ઠંડક આપતી હવા પૂરી પાડે છે.

c. તેનો પંખો ઠંડો પડી ગયો.

ઠંડક આપતો પંખો ઇલેક્ટ્રિક મોટર દ્વારા જ ચલાવવામાં આવતો નથી, પરંતુ સ્વતંત્ર રીતે ચલાવવામાં આવે છે.

ડી. પાઇપલાઇન વેન્ટિલેશન પ્રકાર.

ઠંડક આપતી હવા મોટરની બહારથી કે મોટરની અંદરથી સીધી દાખલ કે છોડવામાં આવતી નથી, પરંતુ પાઇપલાઇન દ્વારા મોટરમાંથી દાખલ કે છોડવામાં આવે છે. પાઇપલાઇન વેન્ટિલેશન માટેના પંખા સ્વ-પંખા કૂલ્ડ અથવા અન્ય પંખા કૂલ્ડ હોઈ શકે છે.

e. પ્રવાહી ઠંડક.

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સને પ્રવાહીથી ઠંડુ કરવામાં આવે છે.

f. બંધ સર્કિટ ગેસ કૂલિંગ.

મોટરને ઠંડુ કરવા માટેનું માધ્યમ પરિભ્રમણ બંધ સર્કિટમાં હોય છે જેમાં મોટર અને કુલરનો સમાવેશ થાય છે. મોટરમાંથી પસાર થતી વખતે ઠંડક માધ્યમ ગરમી શોષી લે છે અને કુલરમાંથી પસાર થતી વખતે ગરમી છોડે છે.
g. સપાટી ઠંડક અને આંતરિક ઠંડક.

મોટર વાહકની અંદરના ભાગમાંથી પસાર ન થતું ઠંડક માધ્યમ સપાટી ઠંડક કહેવાય છે, જ્યારે મોટર વાહકની અંદરના ભાગમાંથી પસાર થતું ઠંડક માધ્યમ આંતરિક ઠંડક કહેવાય છે.

⑨ સ્થાપન માળખાના સ્વરૂપ દ્વારા વર્ગીકરણ

ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સના ઇન્સ્ટોલેશન ફોર્મ સામાન્ય રીતે કોડ્સ દ્વારા રજૂ થાય છે.

આ કોડ આંતરરાષ્ટ્રીય ઇન્સ્ટોલેશન માટે સંક્ષેપ IM દ્વારા રજૂ થાય છે,

IM માં પહેલો અક્ષર ઇન્સ્ટોલેશન પ્રકાર કોડ દર્શાવે છે, B આડી ઇન્સ્ટોલેશન દર્શાવે છે, અને V ઊભી ઇન્સ્ટોલેશન દર્શાવે છે;

બીજો અંક ફીચર કોડ દર્શાવે છે, જે અરબી અંકો દ્વારા રજૂ થાય છે.

⑩ ઇન્સ્યુલેશન સ્તર દ્વારા વર્ગીકરણ

એ-લેવલ, ઇ-લેવલ, બી-લેવલ, એફ-લેવલ, એચ-લેવલ, સી-લેવલ. મોટર્સનું ઇન્સ્યુલેશન લેવલ વર્ગીકરણ નીચેના કોષ્ટકમાં બતાવવામાં આવ્યું છે.

⑪ રેટ કરેલા કામના કલાકો અનુસાર વર્ગીકૃત

સતત, તૂટક તૂટક અને ટૂંકા ગાળાની કાર્ય પ્રણાલી.

સતત ફરજ સિસ્ટમ (SI). મોટર નેમપ્લેટ પર ઉલ્લેખિત રેટેડ મૂલ્ય હેઠળ લાંબા ગાળાની કામગીરી સુનિશ્ચિત કરે છે.

ટૂંકા ગાળાના કામના કલાકો (S2). મોટર નેમપ્લેટ પર ઉલ્લેખિત રેટ કરેલ મૂલ્ય હેઠળ મર્યાદિત સમય માટે જ કાર્ય કરી શકે છે. ટૂંકા ગાળાના સંચાલન માટે ચાર પ્રકારના સમયગાળાના ધોરણો છે: 10 મિનિટ, 30 મિનિટ, 60 મિનિટ અને 90 મિનિટ.

ઇન્ટરમિટન્ટ વર્કિંગ સિસ્ટમ (S3). મોટરનો ઉપયોગ ફક્ત નેમપ્લેટ પર ઉલ્લેખિત રેટ કરેલ મૂલ્ય હેઠળ જ સમયાંતરે અને સમયાંતરે થઈ શકે છે, જે પ્રતિ ચક્ર 10 મિનિટના ટકાવારી તરીકે દર્શાવવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, FC=25%; તેમાંથી, S4 થી S10 વિવિધ પરિસ્થિતિઓ હેઠળ ઘણી ઇન્ટરમિટન્ટ ઓપરેટિંગ વર્કિંગ સિસ્ટમ્સનો છે.

૯.૨.૩ ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સની સામાન્ય ખામીઓ

લાંબા ગાળાના ઓપરેશન દરમિયાન ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ ઘણીવાર વિવિધ ખામીઓનો સામનો કરે છે.

જો કનેક્ટર અને રીડ્યુસર વચ્ચે ટોર્ક ટ્રાન્સમિશન મોટું હોય, તો ફ્લેંજ સપાટી પર કનેક્ટિંગ હોલ ગંભીર ઘસારો દર્શાવે છે, જે કનેક્શનના ફિટ ગેપને વધારે છે અને અસ્થિર ટોર્ક ટ્રાન્સમિશન તરફ દોરી જાય છે; મોટર શાફ્ટ બેરિંગને નુકસાનને કારણે બેરિંગ પોઝિશનનો ઘસારો; શાફ્ટ હેડ અને કીવે વચ્ચે ઘસારો, વગેરે. આવી સમસ્યાઓ બન્યા પછી, પરંપરાગત પદ્ધતિઓ મુખ્યત્વે બ્રશ પ્લેટિંગ પછી રિપેર વેલ્ડીંગ અથવા મશીનિંગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, પરંતુ બંનેમાં ચોક્કસ ખામીઓ છે.

ઉચ્ચ તાપમાન રિપેર વેલ્ડીંગ દ્વારા ઉત્પન્ન થતા થર્મલ તણાવને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી શકાતો નથી, જે વાળવા અથવા ફ્રેક્ચર થવાની સંભાવના ધરાવે છે; જો કે, બ્રશ પ્લેટિંગ કોટિંગની જાડાઈ દ્વારા મર્યાદિત છે અને તે છાલવાની સંભાવના ધરાવે છે, અને બંને પદ્ધતિઓ ધાતુને સુધારવા માટે ધાતુનો ઉપયોગ કરે છે, જે "સખતથી સખત" સંબંધને બદલી શકતી નથી. વિવિધ દળોની સંયુક્ત ક્રિયા હેઠળ, તે હજુ પણ ફરીથી ઘસારો પેદા કરશે.

આધુનિક પશ્ચિમી દેશો ઘણીવાર આ સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે સમારકામ પદ્ધતિઓ તરીકે પોલિમર કમ્પોઝિટ મટિરિયલનો ઉપયોગ કરે છે. સમારકામ માટે પોલિમર મટિરિયલનો ઉપયોગ વેલ્ડીંગ થર્મલ સ્ટ્રેસને અસર કરતો નથી, અને રિપેરની જાડાઈ મર્યાદિત નથી. તે જ સમયે, ઉત્પાદનમાં ધાતુની સામગ્રીમાં સાધનોની અસર અને કંપનને શોષવાની, ફરીથી ઘસારાની શક્યતાને ટાળવાની અને સાધનોના ઘટકોની સેવા જીવનને લંબાવવાની સુગમતા હોતી નથી, જેનાથી સાહસો માટે ઘણો ડાઉનટાઇમ બચે છે અને વિશાળ આર્થિક મૂલ્ય સર્જાય છે.
(1) ખામીયુક્ત ઘટના: કનેક્ટ થયા પછી મોટર શરૂ થઈ શકતી નથી

કારણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે.

① સ્ટેટર વિન્ડિંગ વાયરિંગ ભૂલ - વાયરિંગ તપાસો અને ભૂલ સુધારો.

② સ્ટેટર વિન્ડિંગમાં ઓપન સર્કિટ, શોર્ટ સર્કિટ ગ્રાઉન્ડિંગ, ઘા રોટર મોટરના વિન્ડિંગમાં ઓપન સર્કિટ - ફોલ્ટ પોઇન્ટ ઓળખો અને તેને દૂર કરો.

③ વધુ પડતો ભાર અથવા અટકી ગયેલ ટ્રાન્સમિશન મિકેનિઝમ - ટ્રાન્સમિશન મિકેનિઝમ અને લોડ તપાસો.

④ ઘા રોટર મોટરના રોટર સર્કિટમાં ઓપન સર્કિટ (બ્રશ અને સ્લિપ રિંગ વચ્ચે નબળો સંપર્ક, રિઓસ્ટેટમાં ઓપન સર્કિટ, લીડમાં નબળો સંપર્ક, વગેરે) - ઓપન સર્કિટ પોઇન્ટ ઓળખો અને તેને રિપેર કરો.

⑤ પાવર સપ્લાય વોલ્ટેજ ખૂબ ઓછું છે - કારણ તપાસો અને તેને દૂર કરો.

⑥ પાવર સપ્લાય ફેઝ લોસ - સર્કિટ તપાસો અને થ્રી-ફેઝ રિસ્ટોર કરો.

(2) ખામીયુક્ત ઘટના: મોટરનું તાપમાન ખૂબ વધારે વધે છે અથવા ધૂમ્રપાન થાય છે

કારણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે.

① ઓવરલોડ થયેલ અથવા વારંવાર શરૂ થયેલ - ભાર ઓછો કરો અને શરૂ થવાની સંખ્યા ઓછી કરો.

② ઓપરેશન દરમિયાન ફેઝ લોસ - સર્કિટ તપાસો અને થ્રી-ફેઝ રિસ્ટોર કરો.

③ સ્ટેટર વિન્ડિંગ વાયરિંગ ભૂલ - વાયરિંગ તપાસો અને તેને સુધારો.

④ સ્ટેટર વિન્ડિંગ ગ્રાઉન્ડેડ છે, અને ટર્ન અથવા ફેઝ વચ્ચે શોર્ટ સર્કિટ છે - ગ્રાઉન્ડિંગ અથવા શોર્ટ સર્કિટ સ્થાન ઓળખો અને તેને રિપેર કરો.

⑤ કેજ રોટર વાઇન્ડિંગ તૂટેલું છે - રોટર બદલો.

⑥ ઘા રોટર વિન્ડિંગનું ખૂટતું ફેઝ ઓપરેશન - ફોલ્ટ પોઈન્ટ ઓળખો અને તેને રિપેર કરો.

⑦ સ્ટેટર અને રોટર વચ્ચે ઘર્ષણ - બેરિંગ્સ અને રોટરને વિકૃતિ, સમારકામ અથવા બદલવા માટે તપાસો.

⑧ ખરાબ વેન્ટિલેશન - તપાસો કે વેન્ટિલેશન અવરોધ વિનાનું છે કે નહીં.

⑨ વોલ્ટેજ ખૂબ વધારે કે ખૂબ ઓછું - કારણ તપાસો અને તેને દૂર કરો.

(3) ખામીયુક્ત ઘટના: અતિશય મોટર કંપન

કારણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે.

① અસંતુલિત રોટર - સંતુલનનું સ્તરીકરણ.

② અસંતુલિત પુલી અથવા વળેલું શાફ્ટ એક્સટેન્શન - તપાસો અને સુધારો.

③ મોટર લોડ અક્ષ સાથે સંરેખિત નથી - યુનિટની અક્ષ તપાસો અને ગોઠવો.

④ મોટરનું અયોગ્ય ઇન્સ્ટોલેશન - ઇન્સ્ટોલેશન અને ફાઉન્ડેશન સ્ક્રૂ તપાસો.

⑤ અચાનક ઓવરલોડ - ભાર ઓછો કરો.

(૪) ખામીયુક્ત ઘટના: કામગીરી દરમિયાન અસામાન્ય અવાજ
કારણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે.

① સ્ટેટર અને રોટર વચ્ચે ઘર્ષણ - બેરિંગ્સ અને રોટરને વિકૃતિ, સમારકામ અથવા બદલવા માટે તપાસો.

② ક્ષતિગ્રસ્ત અથવા ખરાબ રીતે લ્યુબ્રિકેટેડ બેરિંગ્સ - બેરિંગ્સ બદલો અને સાફ કરો.

③ મોટર ફેઝ લોસ ઓપરેશન - ઓપન સર્કિટ પોઈન્ટ તપાસો અને તેને રિપેર કરો.

④ કેસીંગ સાથે બ્લેડ અથડામણ - ખામીઓ તપાસો અને દૂર કરો.

(5) ખામીયુક્ત ઘટના: ભાર હેઠળ મોટરની ગતિ ખૂબ ઓછી હોય છે

કારણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે.

① પાવર સપ્લાય વોલ્ટેજ ખૂબ ઓછું છે - પાવર સપ્લાય વોલ્ટેજ તપાસો.

② અતિશય ભાર - ભાર તપાસો.

③ કેજ રોટર વાઇન્ડિંગ તૂટેલું છે - રોટર બદલો.

④ વિન્ડિંગ રોટર વાયર ગ્રુપના એક તબક્કાનો નબળો અથવા ડિસ્કનેક્ટ થયેલ સંપર્ક - બ્રશનું દબાણ, બ્રશ અને સ્લિપ રિંગ વચ્ચેનો સંપર્ક અને રોટર વિન્ડિંગ તપાસો.
(6) ખામીયુક્ત ઘટના: મોટર કેસીંગ ચાલુ છે

કારણો અને સારવાર પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે.

① ખરાબ ગ્રાઉન્ડિંગ અથવા ઉચ્ચ ગ્રાઉન્ડિંગ પ્રતિકાર - નબળા ગ્રાઉન્ડિંગ ખામીઓને દૂર કરવા માટે નિયમો અનુસાર ગ્રાઉન્ડ વાયરને જોડો.

② વિન્ડિંગ્સ ભીના હોય - સૂકવણીની સારવાર કરાવો.

③ ઇન્સ્યુલેશનને નુકસાન, સીસાની ટક્કર - ઇન્સ્યુલેશન રિપેર કરવા માટે પેઇન્ટ ડૂબાવો, લીડ્સ ફરીથી કનેક્ટ કરો. 9.2.4 મોટર ઓપરેટિંગ પ્રક્રિયાઓ

① મોટરને ડિસએસેમ્બલી કરતા પહેલા, મોટરની સપાટી પરની ધૂળ ઉડાડવા માટે સંકુચિત હવાનો ઉપયોગ કરો અને તેને સાફ કરો.

② મોટર ડિસએસેમ્બલી માટે કાર્યસ્થળ પસંદ કરો અને સ્થળ પરના વાતાવરણને સાફ કરો.

③ ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સની માળખાકીય લાક્ષણિકતાઓ અને જાળવણી તકનીકી આવશ્યકતાઓથી પરિચિત.

④ ડિસએસેમ્બલી માટે જરૂરી સાધનો (ખાસ સાધનો સહિત) અને સાધનો તૈયાર કરો.

⑤ મોટરના સંચાલનમાં ખામીઓને વધુ સમજવા માટે, જો પરિસ્થિતિઓ પરવાનગી આપે તો તેને ડિસએસેમ્બલી કરતા પહેલા નિરીક્ષણ પરીક્ષણ કરી શકાય છે. આ માટે, મોટરનું લોડ સાથે પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે, અને મોટરના દરેક ભાગનું તાપમાન, ધ્વનિ, કંપન અને અન્ય સ્થિતિઓ વિગતવાર તપાસવામાં આવે છે. વોલ્ટેજ, વર્તમાન, ગતિ, વગેરેનું પણ પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. પછી, લોડ ડિસ્કનેક્ટ કરવામાં આવે છે અને નો-લોડ કરંટ અને નો-લોડ નુકશાન માપવા માટે એક અલગ નો-લોડ નિરીક્ષણ પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે, અને રેકોર્ડ બનાવવામાં આવે છે. સત્તાવાર એકાઉન્ટ “મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગ લિટરેચર”, એન્જિનિયરનું ગેસ સ્ટેશન!

⑥ પાવર સપ્લાય કાપી નાખો, મોટરના બાહ્ય વાયરિંગને દૂર કરો અને રેકોર્ડ રાખો.

⑦ મોટરના ઇન્સ્યુલેશન પ્રતિકારનું પરીક્ષણ કરવા માટે યોગ્ય વોલ્ટેજ મેગોહમીટર પસંદ કરો. મોટરના ઇન્સ્યુલેશન પરિવર્તનના વલણ અને ઇન્સ્યુલેશન સ્થિતિ નક્કી કરવા માટે છેલ્લા જાળવણી દરમિયાન માપવામાં આવેલા ઇન્સ્યુલેશન પ્રતિકાર મૂલ્યોની તુલના કરવા માટે, વિવિધ તાપમાને માપવામાં આવતા ઇન્સ્યુલેશન પ્રતિકાર મૂલ્યોને સમાન તાપમાનમાં રૂપાંતરિત કરવા જોઈએ, સામાન્ય રીતે 75 ℃ માં રૂપાંતરિત કરવામાં આવે છે.

⑧ શોષણ ગુણોત્તર K નું પરીક્ષણ કરો. જ્યારે શોષણ ગુણોત્તર K> 1.33 હોય, ત્યારે તે સૂચવે છે કે મોટરના ઇન્સ્યુલેશન પર ભેજની અસર થઈ નથી અથવા ભેજનું પ્રમાણ ગંભીર નથી. અગાઉના ડેટા સાથે સરખામણી કરવા માટે, કોઈપણ તાપમાને માપવામાં આવેલા શોષણ ગુણોત્તરને સમાન તાપમાનમાં રૂપાંતરિત કરવું પણ જરૂરી છે.

૯.૨.૫ ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સની જાળવણી અને સમારકામ

જ્યારે મોટર ચાલુ હોય અથવા ખરાબ થઈ રહી હોય, ત્યારે મોટરના સલામત સંચાલનને સુનિશ્ચિત કરવા માટે, સમયસર ખામીઓને રોકવા અને દૂર કરવા માટે ચાર પદ્ધતિઓ છે, એટલે કે, જોવું, સાંભળવું, સૂંઘવું અને સ્પર્શ કરવો.

(૧) જુઓ

મોટરના સંચાલન દરમિયાન કોઈ અસામાન્યતાઓ છે કે કેમ તેનું અવલોકન કરો, જે મુખ્યત્વે નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં પ્રગટ થાય છે.

① જ્યારે સ્ટેટર વિન્ડિંગ શોર્ટ સર્કિટ થાય છે, ત્યારે મોટરમાંથી ધુમાડો દેખાઈ શકે છે.

② જ્યારે મોટર ખૂબ જ ઓવરલોડ થાય છે અથવા ફેઝ આઉટ થઈ જાય છે, ત્યારે ગતિ ધીમી પડી જશે અને ભારે "ગુંજારવ" અવાજ આવશે.

③ જ્યારે મોટર સામાન્ય રીતે ચાલે છે, પરંતુ અચાનક બંધ થઈ જાય છે, ત્યારે છૂટા કનેક્શન પર સ્પાર્ક દેખાઈ શકે છે; ફ્યુઝ ફૂંકાઈ જવાની અથવા કોઈ ઘટક અટવાઈ જવાની ઘટના.

④ જો મોટર જોરથી વાઇબ્રેટ થાય છે, તો તે ટ્રાન્સમિશન ડિવાઇસના જામિંગ, મોટરના નબળા ફિક્સેશન, ઢીલા ફાઉન્ડેશન બોલ્ટ વગેરેને કારણે હોઈ શકે છે.

⑤ જો મોટરના આંતરિક સંપર્કો અને જોડાણો પર રંગ બદલાતો હોય, બળવાના નિશાન હોય અને ધુમાડાના ડાઘ હોય, તો તે સૂચવે છે કે સ્થાનિક ઓવરહિટીંગ, કંડક્ટર જોડાણો પર નબળો સંપર્ક અથવા બળી ગયેલા વિન્ડિંગ્સ હોઈ શકે છે.

(૨) સાંભળો

સામાન્ય કામગીરી દરમિયાન મોટરે કોઈ પણ પ્રકારના અવાજ કે ખાસ અવાજો વિના એકસમાન અને હળવો "ગુંજારવ" અવાજ ઉત્સર્જિત કરવો જોઈએ. જો ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક અવાજ, બેરિંગ અવાજ, વેન્ટિલેશન અવાજ, યાંત્રિક ઘર્ષણ અવાજ વગેરે સહિત ખૂબ જ અવાજ ઉત્સર્જિત થાય છે, તો તે ખામીનો પુરોગામી અથવા ઘટના હોઈ શકે છે.

① ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક અવાજ માટે, જો મોટર જોરથી અને ભારે અવાજ કાઢે છે, તો તેના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે.

a. સ્ટેટર અને રોટર વચ્ચેનો હવાનો તફાવત અસમાન છે, અને અવાજ ઊંચાથી નીચા અવાજ તરફ વધઘટ થાય છે, ઉચ્ચ અને નીચા અવાજો વચ્ચેનો અંતરાલ સમાન હોય છે. આ બેરિંગ ઘસારાને કારણે થાય છે, જેના કારણે સ્ટેટર અને રોટર કેન્દ્રિત નથી હોતા.

b. ત્રણ-તબક્કાનો પ્રવાહ અસંતુલિત છે. આ ખોટી ગ્રાઉન્ડિંગ, શોર્ટ સર્કિટ અથવા ત્રણ-તબક્કાના વિન્ડિંગના નબળા સંપર્કને કારણે છે. જો અવાજ ખૂબ જ નીરસ હોય, તો તે સૂચવે છે કે મોટર ખૂબ જ ઓવરલોડ થઈ ગઈ છે અથવા ફેઝની બહાર ચાલી રહી છે.

c. ઢીલો આયર્ન કોર. મોટરના ઓપરેશન દરમિયાન કંપનને કારણે આયર્ન કોરના ફિક્સિંગ બોલ્ટ ઢીલા પડી જાય છે, જેના કારણે આયર્ન કોરની સિલિકોન સ્ટીલ શીટ ઢીલી પડી જાય છે અને અવાજ બહાર કાઢે છે.

② બેરિંગના અવાજ માટે, મોટર ઓપરેશન દરમિયાન તેનું વારંવાર નિરીક્ષણ કરવું જોઈએ. દેખરેખ પદ્ધતિ એ છે કે સ્ક્રુડ્રાઈવરનો એક છેડો બેરિંગના માઉન્ટિંગ એરિયા સામે દબાવવો, અને બીજો છેડો કાનની નજીક રાખવો જેથી બેરિંગ ચાલતો હોય તેનો અવાજ સંભળાય. જો બેરિંગ સામાન્ય રીતે કાર્ય કરે છે, તો તેનો અવાજ સતત અને નાનો "રસ્ટલિંગ" અવાજ હશે, ઊંચાઈમાં કોઈપણ વધઘટ અથવા ધાતુના ઘર્ષણના અવાજ વિના. જો નીચેના અવાજો આવે છે, તો તે અસામાન્ય માનવામાં આવે છે.

a. જ્યારે બેરિંગ ચાલુ હોય ત્યારે "ચીસ" પડવાનો અવાજ આવે છે, જે ધાતુના ઘર્ષણનો અવાજ છે, જે સામાન્ય રીતે બેરિંગમાં તેલના અભાવને કારણે થાય છે. બેરિંગને ડિસએસેમ્બલ કરવું જોઈએ અને યોગ્ય માત્રામાં લુબ્રિકેટિંગ ગ્રીસ ઉમેરવું જોઈએ.

b. જો "ક્રીકિંગ" અવાજ આવે છે, તો તે બોલ ફરતી વખતે આવતો અવાજ છે, જે સામાન્ય રીતે લુબ્રિકન્ટ ગ્રીસના સૂકવણી અથવા તેલના અભાવને કારણે થાય છે. યોગ્ય માત્રામાં ગ્રીસ ઉમેરી શકાય છે.

c. જો "ક્લિક" અથવા "ક્રીક" અવાજ આવે છે, તો તે બેરિંગમાં બોલની અનિયમિત હિલચાલ દ્વારા ઉત્પન્ન થતો અવાજ છે, જે બેરિંગમાં બોલને નુકસાન થવાથી અથવા મોટરના લાંબા ગાળાના ઉપયોગથી અને લુબ્રિકેટિંગ ગ્રીસના સૂકવણીથી થાય છે.

③ જો ટ્રાન્સમિશન મિકેનિઝમ અને સંચાલિત મિકેનિઝમ વધઘટ થતા અવાજોને બદલે સતત ઉત્સર્જિત કરે છે, તો તેમને નીચેની રીતે નિયંત્રિત કરી શકાય છે.

a. અસમાન બેલ્ટ સાંધાને કારણે સમયાંતરે "પોપિંગ" અવાજો આવે છે.

b. સમયાંતરે "થમ્પિંગ" અવાજ શાફ્ટ વચ્ચેના છૂટા જોડાણ અથવા પુલી, તેમજ ઘસાઈ ગયેલી ચાવીઓ અથવા ચાવીના માર્ગોને કારણે થાય છે.

c. અસમાન અથડામણનો અવાજ પંખાના કવર સાથે પવનના પટ્ટાઓ અથડાવાથી થાય છે.
(૩) ગંધ

મોટરની ગંધને સૂંઘીને, ખામીઓને પણ ઓળખી શકાય છે અને અટકાવી શકાય છે. જો કોઈ ખાસ પેઇન્ટની ગંધ જોવા મળે છે, તો તે સૂચવે છે કે મોટરનું આંતરિક તાપમાન ખૂબ વધારે છે; જો તીવ્ર બળી ગયેલી અથવા બળી ગયેલી ગંધ જોવા મળે છે, તો તે ઇન્સ્યુલેશન સ્તરના ભંગાણ અથવા વિન્ડિંગના બળવાને કારણે હોઈ શકે છે.

(૪) સ્પર્શ

મોટરના કેટલાક ભાગોના તાપમાનને સ્પર્શ કરવાથી પણ ખામીનું કારણ નક્કી થઈ શકે છે. સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે, મોટર કેસીંગ અને બેરિંગ્સના આસપાસના ભાગોને સ્પર્શ કરતી વખતે હાથના પાછળના ભાગનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. જો તાપમાનમાં અસામાન્યતા જોવા મળે છે, તો તેના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે.

① ખરાબ વેન્ટિલેશન. જેમ કે પંખાની ડિટેચમેન્ટ, અવરોધિત વેન્ટિલેશન ડક્ટ્સ, વગેરે.

② ઓવરલોડ. સ્ટેટર વિન્ડિંગમાં વધુ પડતો પ્રવાહ અને ઓવરહિટીંગ થવાથી.

③ સ્ટેટર વિન્ડિંગ્સ અથવા થ્રી-ફેઝ કરંટ અસંતુલન વચ્ચે શોર્ટ સર્કિટ.

④ વારંવાર શરૂ કરવું અથવા બ્રેક મારવી.

⑤ જો બેરિંગની આસપાસનું તાપમાન ખૂબ વધારે હોય, તો તે બેરિંગને નુકસાન અથવા તેલના અભાવને કારણે થઈ શકે છે.